تسلیم مبیع

تسلیم مبیع به عنوان یک مفهوم حقوقی در حقوق ایران به فرایند انتقال مالکیت بین طرفین یک قرارداد اشاره دارد. در این فرایند، فروشنده کالا یا خدمات به خریدار تسلیم می‌شود و مالکیت مورد معامله به خریدار منتقل می‌شود.
تسلیم مبیع به عنوان یکی از شرایط اساسی برای انعقاد یک قرارداد فروش محسوب می‌شود و باید به توافق طرفین در قرارداد توجه شود. هر گونه تاخیر یا نقض در فرایند تسلیم می‌تواند منجر به اختلافات حقوقی شود و به تحمیل جریمه یا خسارات به فرد یا شرکت متضرر کننده منتهی گردد.

بیع چیست؟
بیع یک مفهوم حقوقی است که به معنای فروش یا انتقال مالکیت از یک فرد یا شرکت به فرد یا شرکت دیگر می‌باشد. در این قرارداد، یک فرد یا شرکت (فروشنده) مالکیت یک کالا یا خدمات را به فرد یا شرکت دیگر (خریدار) ، معمولاً در مقابل پرداخت یک مبلغ پولی یا معادل آن انتقال می‌دهد، این فرایند معمولاً با توجه به شرایط و قوانین مربوط به هر کشور و فرایند های قانونی مشخصی صورت می‌گیرد.

تحویل مبیع در عقد بیع
در عقد بیع، مبیع (کالا یا مال مورد معامله) باید به خریدار تسلیم شود. تسلیم مبیع یعنی تحویل‌دادن مالی که معامله شده به تصرف خریدار به‌گونه‌ای که خریدار بتواند هر نوع تصرفی که بخواهد را انجام دهد و مانعی برای آن نباشد.
امکان تسلیم مبیع یکی از شروط اساسی برای صحت عقد بیع است. اگر مبیع موجود نباشد یا امکان تسلیم آن وجود نداشته باشد، عقد بیع، باطل است.
اما اگر پس از عقد بیع، فروشنده از تحویل مبیع امتناع کند، چه باید کرد؟
در این صورت، خریدار می‌تواند با ارسال اظهارنامه به فروشنده از وی درخواست رسمی مبنی بر تحویل مبیع نماید. اگر فروشنده پس از دریافت اظهارنامه نیز از تحویل مبیع امتناع کند، خریدار می‌تواند با مراجعه به دادگاه، الزام فروشنده به تحویل مبیع را درخواست کند.
دادگاه پس از بررسی مدارک و مستندات درصورتی‌که فروشنده را ملزم به تحویل مبیع تشخیص دهد، حکم به تحویل مبیع به خریدار را صادر خواهد کرد.

عدم امکان تسلیم مبیع
یکی از شروط اساسی برای صحت عقد بیع، امکان تسلیم مبیع است. به این معنا که مال مورد معامله باید در زمان عقد در دسترس فروشنده باشد و تحویل آن به خریدار در موعد مقرر ممکن باشد.
در صورت عدم امکان تسلیم مبیع، ممکن است یکی از دو حالت زیر رخ دهد:
بطلان عقد بیع
اگر پس از عقد بیع مشخص شود که مال مورد معامله در دسترس فروشنده نبوده، عقد بیع باطل است. در این صورت خریدار می‌تواند ثمنی که به فروشنده پرداخت کرده را استرداد کند.
در این شرایط عقد از ابتدا بی‌اثر است. طرفین معامله نیز به وضعیت سابق خود بازمی‌گردند. البته اگر ثمن پرداخت شده باشد، باید عیناً به خریدار مسترد شود.
ضمانت مثل یا قیمت
اگر مال مورد معامله در زمان عقد قابلیت تسلیم داشته است، اما پس از عقد به سببی امکان تسلیم آن از بین رفته یا مال به‌واسطه عمل فروشنده یا شخص دیگری تلف شده است، فروشنده یا شخص ثالث که موجب عدم امکان تسلیم مبیع شده است، ضامن مثل یا قیمت مال خواهد بود.
زیرا در این حالت فروشنده یا شخص ثالث که موجب عدم امکان تسلیم مبیع شده به‌واسطه فعلی که انجام داد باعث ضرر رساندن به خریدار شده است؛ بنابراین باید مسئولیت جبران خسارت را بر عهده بگیرید.
در این صورت فروشنده یا شخص ثالث باید یکی از این دو کار را انجام دهد:
مال مثل مبیع را به خریدار تحویل دهد.
قیمت روز مبیع را به خریدار پرداخت نماید.


ضمانت اجرای تحویل مبیع چیست؟
یکی از تعهدات اصلی فروشنده در عقد بیع، تحویل مبیع به خریدار است. اگر خریدار به مال دسترسی داشته باشد، قانوناً می‌تواند آن را تصرف کند و نیازی به اذن فروشنده ندارد، اما درصورتی‌که خریدار به مال دسترسی نداشته باشد و فروشنده از تحویل آن امتناع کند، خریدار می‌تواند از ضمانت اجرایی‌ها استفاده کند. ضمانت اجرایی تحویل مبیع عبارت است از:
وجه التزام قراردادی: در اکثر قراردادها، طرفین برای عدم انجام تعهدات قراردادی از جمله تحویل مبیع، وجه التزام تعیین خواهند کرد. این تعهدات سبب می‌شوند که فروشنده علاوه بر محکوم‌شدن به تحویل مبیع به پرداخت وجه التزام نیز محکوم شود.
الزام به تحویل مبیع از طریق دادگاه: چنانچه فروشنده به هر دلیلی از تحویل مبیع امتناع کند، خریدار این حق را دارد به دادگاه مراجعه کند و الزام فروشنده به تحویل مبیع را درخواست نماید. در این شرایط دادگاه پس از بررسی مدارک و مستندات و با تشخیص مقصر بودن فروشنده، حکم به تحویل مبیع به خریدار را صادر می‌کند.

در آخر به طور خلاصه باید اشاره نمود که تسلیم مبیع به معنای تحویل مال است و لازمه این تحویل وجود یک قرارداد کتبی و یا اثبات وقوع بیع می باشد که در رویه قضایی زمانی چنین خواسته ای مطرح می گردد که قراردادی مکتوب میان طرفین وجود نداشته و بیع به صورت شفاهی منعقد گشته باشد.بنابراین جهت طرح خواسته تحویل مبیع نیاز است که وقوع عقد بیع اثبات گردد و همچنین چنانچه خریدار به تعهدات خود از جمله پرداخت ثمن عمل نکرده باشد فروشنده می تواند تحویل مبیع را منوط به انجام تعهدات خریدار نماید و از وی مطالبه ثمن نماید.